Γρήγορη αναζήτηση
Οι ψυχωσικές διαταραχές είναι μια κατηγορία διαταραχών που βασίζονται στην ψύχωση. Η ίδια η ψύχωση χαρακτηρίζεται από μια διαταραγμένη σχέση με την πραγματικότητα, που συχνά περιλαμβάνει σύγχυση, ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες. Υπολογίζεται ότι 3 στους 100 ανθρώπους θα βιώσουν μια μορφή ψύχωσης κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η ψύχωση είναι στην πραγματικότητα ένα σύμπτωμα και όχι μια πάθηση. Όσοι έχουν διαγνωστεί με αυτήν τείνουν να εμφανίζουν ψευδαισθήσεις, διαταραχές στη λήψη αποφάσεων και παραληρητικές ιδέες. Όταν εμφανίζονται αυτά τα συμπτώματα είναι σημαντικό να ζητήσετε αμέσως επαγγελματική βοήθεια προκειμένου να αντιμετωπιστεί η συμπεριφορά και να αποτραπεί η επιδείνωσή της.
Γενικές Πληροφορίες για τις ψυχωσικές διαταραχές
Τι είναι οι ψυχωσικές διαταραχές;
Οι ψυχωσικές διαταραχές είναι σοβαρές παθολογικές καταστάσεις ψυχικής υγείας. Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές έχουν παράδοξες σκέψεις και δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τι είναι πραγματικό και τι όχι. Οι ψυχωσικές διαταραχές είναι σπάνιες, επηρεάζουν μόλις το 1% του πληθυσμού και συχνά εμφανίζονται στα τέλη της εφηβείας έως τις αρχές της δεκαετίας των 30. Οι άνδρες και οι γυναίκες επηρεάζονται εξίσου.
Οι ψυχωσικές διαταραχές προκαλούν περίεργες συμπεριφορές, χαοτική ομιλία και ασυνάρτητες σκέψεις. Τα άτομα με αυτά τα συμπτώματα συχνά αποκαλούνται σχιζοφρενείς, αλλά θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν γιατρό για ιατρική διάγνωση. Εάν αποκλειστούν οι σωματικές αιτίες για τις παράδοξες συμπεριφορές, θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν ψυχίατρο.
Πόσοι τύποι ψυχωσικών διαταραχών υπάρχουν;
Η πιο συχνή ψυχωτική διαταραχή είναι η σχιζοφρένεια. Η ασθένεια αυτή προκαλεί αλλαγές στη συμπεριφορά, παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις που διαρκούν περισσότερο από έξι μήνες και επηρεάζουν την κοινωνική αλληλεπίδραση, το σχολείο και την εργασία.
Υπάρχουν επιπλέον και άλλοι τύποι ψυχωσικών διαταραχών, ενδεικτικά:
- Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή: Τα άτομα με αυτήν την διαταραχή έχουν συμπτώματα της σχιζοφρένειας και παράλληλα μιας συναισθηματικής διαταραχής, όπως η κατάθλιψη ή η μανία.
- Βραχεία ψυχωτική διαταραχή: Τα άτομα με αυτήν την διαταραχή έχουν αιφνίδια έναρξη , με σύντομα διαστήματα ψυχωτικής συμπεριφοράς, προερχόμενα τις περισσότερες φορές σε αντίδραση ενός έντονου στρεσσογόνου γεγονότος, όπως ένας θάνατος στην οικογένεια. Η ανάρρωση είναι συχνά σύντομη – συνήθως σε λιγότερο από ένα μήνα και πλήρης.
- Επαγωγική ψυχωτική διαταραχή: Αυτή η διαταραχή συμβαίνει όταν ένα άτομο αναπτύσσει παραληρητικές ιδέες στο πλαίσιο μιας σχέσης με άλλο άτομο που ήδη έχει τις δικές του παραληρητικές σκέψεις.
- Παραληρητική διαταραχή: Τα άτομα με αυτήν την διαταραχή έχουν παραληρητικές σκέψεις που αφορούν καταστάσεις της καθημερινής ζωής που θα μπορούσε να είναι αληθινές, όπως ότι παρακολουθούνται, ότι κάποιοι συνωμοτούν εναντίον τους ή έχουν μια ασθένεια. Αυτές οι παραληρητικές ιδέες επιμένουν για περισσότερο από ένα μήνα.
- Ψυχωτική διαταραχή προερχόμενη από τοξικές ουσίες: Αυτή η διαταραχή προκαλείται από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών ή τη ξαφνική διακοπή τους σε εξαρτημένο άτομο. Συνηθέστερα αυτές οι ουσίες είναι το αλκοόλ, το χασίς, η ηρωίνη, η κοκαΐνη και μπορούν να προκαλέσουν ψευδαισθήσεις, παραληρητικές σκέψεις ή συγχυτικό (μπερδεμένο) λόγο.
- Ψυχωτική διαταραχή οφειλόμενη σε παθολογικές (οργανικές) κατάστασεις: Ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες ή άλλα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε άλλα παθολογικά νοσήματα που επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία, όπως κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή όγκος του εγκεφάλου.
Ποιοι μπορεί να εμφανίσουν ψυχωσικές διαταραχές;
Περίπου το 1% του πληθυσμού πάσχει από ψυχωσική διαταραχή. Αυτές οι διαταραχές παρουσιάζονται συχνότερα σε άτομα στα τέλη της εφηβείας έως τις αρχές της δεκαετίας του τριάντα και επηρεάζουν εξίσου άνδρες και γυναίκες. Όπως και πολλές άλλες ψυχικές διαταραχές, οι ψυχωσικές διαταραχές είναι συχνά κληρονομικές. Τα άτομα που έχουν κάποιο μέλος της οικογένειάς τους με αυτού του είδους τη διαταραχή, έχουν περισσότερες πιθανότητες να την αναπτύξουν από εκείνους που δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό. Πιστεύεται επίσης ότι οι διαταραχές αυτές σχετίζονται με την υπερδραστηριότητα χημικών ουσιών στον εγκέφαλο που είναι ζωτικής σημασίας για τη φυσιολογική λειτουργία. Επιπλέον, όσοι υπέστησαν εγκεφαλική βλάβη κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης ή της παιδικής ηλικίας διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν την διαταραχή.
Συμπτώματα και Αιτίες
Τι προκαλεί τις ψυχωσικές διαταραχές;
Οι ψυχωσικές διαταραχές μπορεί να έχουν πολλές αιτίες και σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν εδραιωθεί αξιόπιστες και αποδεκτές . Μπορεί να είναι αποτέλεσμα μη φυσιολογικών γονιδίων. Μπορεί να έχουν κληρονομηθεί αυτά τα γονίδια από έναν γονέα ή τα γονίδια μπορεί να αλλάξουν κατά τη διάρκεια της ζωής . Χημικές ανισορροπίες στον εγκέφαλό σας μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε ψυχωσικές διαταραχές. Τα τραυματικά γεγονότα, η χρήση ουσιών και οι υποκείμενες παθήσεις της υγείας μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου σας.
Ποια είναι τα πιο πιθανά συμπτώματα που εμφανίζονται ;
Τα άτομα με ψυχωτική διαταραχή ή τα μέλη της οικογένειάς τους μπορεί να παρατηρήσουν ορισμένα σημάδια:
- Διαταραγμένος ύπνος και απώλεια όρεξης
- Παραμελημένη προσωπική υγιεινή και ατημέλητη εμφάνιση
- Έλλειψη ενέργειας και κινήτρων
- Εναλλαγές της διάθεσης (για παράδειγμα, αφύσικος ενθουσιασμός και στη συνέχεια κατάθλιψη μέσα σε λίγα λεπτά)
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή προσοχής για μεγάλα χρονικά διαστήματα
- Απώλεια ενδιαφέροντος για συνήθεις δραστηριότητες, εργασία, σπουδές ή φίλους
- Αλλοιωμένα συναισθήματα (για παράδειγμα, εμφάνιση αδιαφορίας για τα αγαπημένα πρόσωπα, αποσύνδεση ή αποκοπή από τον κόσμο).Ξέσπασμα στα γέλια ή θυμός χωρίς λόγο
- Παραληρητικές ιδέες, δηλαδή παράξενες ή ψευδείς ιδέες, παράξενες ανησυχίες ή πεποιθήσεις (για παράδειγμα, η αίσθηση ότι οι σκέψεις τους ελέγχονται από μια εξωτερική δύναμη ή ότι το φαγητό τους είναι δηλητηριασμένο)
- Ασυνάρτητες και συγκεχυμένες σκέψεις (για παράδειγμα, δυσκολία να παρακολουθήσουν μια συζήτηση και να μιλήσουν με ασαφή ή παράλογο τρόπο)
- Ασυνήθιστη συμπεριφορά (για παράδειγμα, αυτοαπομόνωση ή λήψη αλκοόλ ή ναρκωτικών για πρώτη φορά ή περισσότερο αλκοόλ ή ναρκωτικά από το συνηθισμένο
Η ψύχωση παρουσιάζεται γενικά σε τρεις φάσεις: τη σταδιακή εμφάνιση ήπιων συμπτωμάτων (προδρομική φάση)- την οξεία φάση- και τη φάση ανάρρωσης (μετά την έναρξη της θεραπείας).
Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο και μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου.
Κατά τη διάρκεια ενός ψυχωτικού επεισοδίου, οι άνθρωποι μπορεί να έχουν:
Ψευδαισθήσεις:
- Ακούγοντας μία ή περισσότερες φωνές που κανείς άλλος δεν ακούει
- Να βλέπουν πράγματα που κανείς άλλος δεν βλέπει
- Να μυρίζουν οσμές που κανείς άλλος δεν μυρίζει
- Να βιώνουν ασυνήθιστες σωματικές αισθήσεις, όπως να αισθάνονται ότι τους αγγίζει ένα αόρατο πρόσωπο)
Αυταπάτες, όπως:
- Να πιστεύουν ότι είναι σε θέση να ελέγχουν τις σκέψεις άλλων ανθρώπων ή ότι άλλοι ελέγχουν τις σκέψεις τους
- Αίσθημα ότι τους παρακολουθούν, τους ακολουθούν ή τους καταδιώκουν
- Αίσθημα ότι δεν μοιάζουν με τους άλλους ανθρώπους ή ότι έχουν αλλάξει
Αποδιοργανωμένη σκέψη, όπως:
- Γρήγορη μετάβαση από θέμα σε θέμα δίνοντας απαντήσεις που συνδέονται ελάχιστα ή καθόλου με το θέμα που συζητείται
Κινητικές ανωμαλίες, όπως:
- Να είναι ταραγμένοι ή, αντίθετα, να ανταποκρίνονται λιγότερο στο περιβάλλον τους
- Δυσκολία στη συμπεριφορά με στόχο
Αρνητικά συμπτώματα, όπως:
- Μειωμένη συναισθηματική έκφραση
- Μειωμένα κίνητρα
- Μειωμένη ικανότητα να νιώθουν ευχαρίστηση
- Απώλεια ενδιαφέροντος για κοινωνική αλληλεπίδραση
Τα συμπτώματά τους μπορεί να προκαλέσουν στους ανθρώπους άγχος και αγωνία. Για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνονται επίμονα ανασφαλείες.
Κατά την έναρξη μιας ψυχωσικής διαταραχής, πολλοί πάσχοντες δίνουν ελάχιστη προσοχή στα συμπτώματά τους και πιστεύουν ότι αυτά θα υποχωρήσουν μόνα τους. Με τον τρόπο αυτό, καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια και θεραπεία.
Διάγνωση και εξετάσεις
Πώς διαγιγνώσκονται οι ψυχωσικές διαταραχές;
Εάν τα συμπτώματα μιας ψυχωτικής διαταραχής εμφανιστούν σε ένα άτομο, ο οικογενειακός ιατρός θα πραγματοποιήσει μια φυσική εξέταση καθώς και θα συλλέξει το ιατρικό ιστορικό. Μόλις αποκλειστούν οι φυσικοί λόγοι για τις μη φυσιολογικές συμπεριφορές, ο γιατρός θα παραπέμψει τον ασθενή σε ψυχίατρο. Οι ψυχίατροι διαθέτουν ένα συγκεκριμένο σύνολο εργαλείων για τη σωστή διάγνωση μιας ψυχωσικής διαταραχής.
Το ψυχιατρικό ιστορικό που θα δώσετε κατά την συνεδρία στον ψυχίατρό σας θα πρέπει να είναι εμπεριστατωμένο και να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με: τον τρόπο έναρξης, τους πιθανούς προδιαθεσικούς παράγοντες, την κληρονομικότητα που πιθανώς να έχετε. Αναλυτικές πληροφορίες για τις συνέπειες των ψυχιατρικών συμπτωμάτων (βία, απόπειρες αυτοκτονίας, ανορεξία , προβλήματα με τους γύρω σας, οικονομικές και ποινικές ατασθαλίες, κ.λπ.), την παρουσία άλλων ψυχιατρικών ασθενειών ή διαταραχών όπως κατάθλιψη , διπολική διαταραχή, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών, ). Την πορεία της διαταραχής από την έναρξη έως και την στιγμή της συνέντευξης (περίοδοι έξαρσης και περίοδοι ομαλοποίησης, έναρξη και διακοπή του παραληρήματος), παράγοντες κινδύνου (τραυματικά γεγονότα, κακοποίηση, προσβολές, εργασία σε επικίνδυνο ή εχθρικό περιβάλλον, πιθανά τραύματα και ατυχήματα με τραυματισμούς στο επίπεδο του κεφαλικού άκρου κ.λπ.). Το γενικό παθολογικό ιστορικό (λοιμώξεις, σωματικές ιατρικές διαταραχές).
Θεραπευτικές παρεμβάσεις για τις ψυχωσικές διαταραχές
Πώς αντιμετωπίζονται οι ψυχωσικές διαταραχές ;
Οι περισσότερες ψυχωτικές διαταραχές θεραπεύονται με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Τα κύρια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχωτικών διαταραχών καλούνται αντιψυχωσικά. Αυτά τα φάρμακα δε θεραπεύουν την ασθένεια αλλά είναι πολύ αποτελεσματικά στο χειρισμό και τη βελτίωση των συμπτωμάτων των ψυχωτικών διαταραχών, όπως οι παραληρητικές ιδέες, οι ψευδαισθήσεις και τα προβλήματα συμπεριφοράς. Τα αντιψυχωσικά περιλαμβάνουν παλιότερα φάρμακα όπως η Αλοπεριδόλη (Aloperidin), η Θειοριδαζίνη (Melleril) που είναι γνωστά και ως τυπικά αντιψυχωσικά.
Τα τυπικά αντιψυχωσικά βοηθούν στο να ελεγχθούν συμπτώματα όπως:
- Ψευδαισθήσεις
- Παραληρητικές ιδέες
- Σύγχυση
- Αποδιοργανωμένη σκέψη και λόγος
Ήπιες παρενέργειες από αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν:
- Ξηροστομία
- Θολή όραση
- Δυσκοιλιότητα
- Υπνηλία
- Ζάλη
Περισσότερο σοβαρές παρενέργειες είναι:
- Δυσκολία στον έλεγχο των μυών με ακούσιες συσπάσεις
- Δυσκαμψία
- Τρόμος
- Ανησυχία
- Στυτική δυσλειτουργία
Αλλά υπάρχουν και καινούρια φάρμακα, που συχνά λέγονται άτυπα ή νέας γενιάς αντιψυχωσικά, όπως: η Ρισπεριδόνη (Risperdal), η Ολανζαπίνη (Zyprexa), η Κουετιαπίνη (Seroquel), η Ζιπρασιδόνη (Geodon), η Κλοζαπίνη (Leponex), η Σερτινδόλη (Serdolect), η Αριπιπραζόλη (Abilify), η Παλιπεριδόνη (Invega). Τα τελευταία φάρμακα πλέον χρησιμοποιούνται στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης γιατί θεωρούνται ότι έχουν λιγότερες και πιο ανεκτές παρενέργειες ενώ βοηθούν στα συμπτώματα που στοχεύουν τα τυπικά αντιψυχωσικά και επιπλέον βοηθούν σε περιπτώσεις.
- Κοινωνικής απόσυρσης
- Αβουλησίας
- Συναισθηματικής επιπέδωσης
Αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού βάρους, του κινδύνου για διαβήτη και για υψηλή χοληστερόλη.
ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Διάφοροι τύποι ψυχοθεραπείας, όπως η ατομική, η ομαδική, η οικογενειακή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν το άτομο με ψυχωτική διαταραχή. Η ατομική ψυχοθεραπεία έχει υποστηρικτικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα ενώ μεγάλη σημασία έχει η ψυχοεκπαίδευση και η καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι περισσότεροι ασθενείς με ψυχωτικές διαταραχές αντιμετωπίζονται σε εξωνοσοκομειακή βάση. Όμως ασθενείς με ιδιαίτερα βαριά συμπτώματα, αυτοί που είναι σε κίνδυνο να βλάψουν τον εαυτό τους ή/και άλλους ή αυτοί που είναι ανίκανοι να φροντίσουν τον εαυτό τους εξαιτίας της ασθένειάς τους, μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτούν προκειμένου να σταθεροποιηθεί η κατάστασή τους.
Πρόληψη για τις ψυχωσικές διαταραχές
Πώς μπορώ να βοηθήσω κάποιον που φαίνεται να έχει ψυχωσικά συμπτώματα;
Επειδή τα άτομα με ψυχωσικά συμπτώματα δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τι είναι πραγματικό και τι όχι, συχνά δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ή να καταλάβουν ότι έχουν αυτά τα συμπτώματα ή μια ψυχοπαθολογική κατάσταση . Συνήθως, απορρίπτουν ή αντιστέκονται σε προτάσεις για περίθαλψη, επειδή πιστεύουν ότι είναι καλά και ότι οι γύρω του είναι περίεργοι και εχθρικοί .
Αν παρατηρήσετε ότι ένα αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζει σημάδια σχιζοφρένειας ή κάποιας συναφούς πάθησης, μπορείτε να προσπαθήσετε να το βοηθήσετε κάνοντας τα εξής
- Ρωτήστε πώς μπορείτε να βοηθήσετε. Τα άτομα με ψυχωσικά συμπτώματα μπορεί να μιλούν για την καταστασή τους χωρίς να συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για συμπτώματα ενός προβλήματος ψυχικής υγείας. Η συνεχής προσπάθεια επικοινωνίας μπορεί να βοηθήσει το αγαπημένο σας πρόσωπο να δει ότι οι άλλοι νοιάζονται γι’ αυτόν και θέλουν να τον βοηθήσουν.
- Ενθαρρύνετέ τους να απευθυνθούν σε κάποιον που μπορεί να βοηθήσει. Η θεραπεία για την ψύχωση, ιδίως τα φάρμακα, μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά στην ικανότητα ενός ατόμου να διακρίνει τι είναι πραγματικό και τι όχι. Μόλις τα φάρμακα αναλάβουν δράση, μπορεί να αρχίσουν να κατανοούν ότι έχουν μια κατάσταση που χρειάζεται φροντίδα.
- Μην τους κρίνετε ή διαφωνείτε μαζί τους στην αρχική φάση της διαταραχής. Τα άτομα με ψύχωση δυσκολεύονται να καταλάβουν τι είναι πραγματικό και τι όχι. Για να αντισταθμίσουν αυτή την αποσύνδεση από την πραγματικότητα, ο εγκέφαλός τους μπορεί να παράγει πράγματα που μόνο αυτοί μπορούν να δουν ή να ακούσουν. Αυτά τα πράγματα θα τα αισθάνονται αληθινά, οπότε το να διαφωνείτε ή να τους δείχνετε αποδείξεις δεν βοηθάει. Είναι επίσης σημαντικό να μην κρίνετε κάποιον που παρουσιάζει αυτά τα συμπτώματα. Αυτό μπορεί να τους κάνει να αισθάνονται ακόμα πιο απομονωμένοι και μπορεί να τους απομακρύνει από το να αναζητήσουν βοήθεια.
- Μείνετε ήρεμοι. Τα άτομα με ψυχωσική διαταραχή μπορεί να αισθάνονται φόβο ή απογοήτευση όταν οι άλλοι δεν φαίνεται να τους καταλαβαίνουν ή να τους πιστεύουν. Αυτό μπορεί να τους κάνει να απομακρυνθούν, κάνοντάς τους να αισθάνονται ακόμα πιο μόνοι. Προσπαθήστε να παραμείνετε ήρεμοι, να καθησυχάσετε το αγαπημένο σας πρόσωπο και να το βοηθήσετε να νιώσει όσο το δυνατόν πιο ασφαλές (μην το κάνετε να νιώσει παγιδευμένο ή απειλούμενο). Αν υπάρχει πολύς θόρυβος κοντά, προσπαθήστε να κάνετε το περιβάλλον πιο ήσυχο ή ρωτήστε αν μπορείτε να πάτε κάπου πιο ήσυχα.
- Ζητήστε βοήθεια σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Τα άτομα με ψύχωση και συναφείς καταστάσεις έχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να κάνουν κακό στον εαυτό τους (αυτοκτονικές ιδέες). Αν κάποιος με ψυχωσικά συμπτώματα πει ότι σκέφτεται να βλάψει τον εαυτό του ή άλλους, ή αν εμφανίσει σοβαρή παράνοια ή διέγερση, ή συμπεριφέρεται καταχρηστικά ή βίαια, τότε θα πρέπει να κανει νοσηλεία είτε με ακούσιο είτε με εκούσιο τρόπο. Μιλήστε με ψυχίατρο για να σας κατευθύνει ή με το ΕΚΑΒ.
