Γενικές Πληροφορίες
Η κρίση πανικού είναι μια παροξυσμική εκδήλωση άγχους , αυτοπεριοριζόμενη χρονικά. Χαρακτηρίζεται από ξαφνικό φόβο καταστροφής ή απώλεια ελέγχου ακόμα και όταν δεν υπάρχει κίνδυνος. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να ενεργοποιηθούν χωρίς καμία προειδοποίηση και μπορεί να είναι εξουθενωτικά για τον ασθενή, εξαντλώντας την ενέργεια και την ηρεμία. Σωματικά, μια κρίση πανικού μπορεί να περιλαμβάνει δυσκολία στην αναπνοή, εφίδρωση, ναυτία, εξάψεις, νευρικότητα, μεταξύ άλλων συμπτωμάτων. Η διάρκειά της είναι περίπου 20 λεπτά, από την έναρξη έως τη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων.
Συμπτώματα και Αιτίες
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, ο φόβος ή η δυσφορία συνοδεύεται από τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα, τα οποία εμφανίζονται ξαφνικά και φτάνουν στη μέγιστη έντασή τους σε λιγότερο από 10 λεπτά:
- δυνατοί / ακανόνιστοι / γρήγοροι καρδιακοί παλμοί
- αίσθημα δυσκολίας/αδυναμίας αναπνοής
- αίσθημα ασφυξίας
- πόνος ή δυσφορία στο στήθος
- ιδρώτας
- εντοπισμένοι μυϊκοί τρόμοι/συσπάσεις
- ναυτία/κοιλιακή δυσφορία
- ζάλη / αίσθημα αστάθειας / αίσθημα λιποθυμίας / άδειο κεφάλι
- αίσθημα μη πραγματικότητας/αλλαγή στην αντίληψη για το δικό του πρόσωπο
- φόβος να χάσεις τον έλεγχο/ να τρελαθείς
- φόβος του θανάτου
- μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
- ρίγη ή εξάψεις
Μια μεμονωμένη κρίση πανικού δεν είναι διάγνωση από μόνη της.
Παροξυσμοί άγχους μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε από τις αγχώδεις διαταραχές, είτε πρόκειται για φοβίες , ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, αλλά δεν είναι χαρακτηριστικές.
Μόνο η διαταραχή πανικού αναπτύσσεται με επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού , τουλάχιστον μία από τις οποίες ακολουθείται, για τουλάχιστον ένα μήνα, από ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- ο επίμονος φόβος ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα επεισόδια
- ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες των επεισοδίων (π.χ. απώλεια ελέγχου, έμφραγμα του μυοκαρδίου , εξέλιξη προς μια σοβαρή ψυχική ασθένεια)
- σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά που σχετίζεται με τις κρίσεις (αποφυγή καταστάσεων κατά τις οποίες εμφανίστηκαν οι κρίσεις πανικού, ιδιαίτερα “μέτρα προστασίας” π.χ. να μην περπατάς ασυνόδευτος στο δρόμο, να συμβουλεύεσαι επανειλημμένα τον γιατρό κ.λπ.).
Διάγνωση και εξετάσεις
Διάγνωση
Η διάγνωση από γιατρό είναι σημαντική εάν είχατε κρίση πανικού στο παρελθόν. Αν και είναι άβολες και τρομακτικές, οι κρίσεις πανικού δεν είναι επικίνδυνες. Χωρίς ιατρική βοήθεια ή θεραπεία, ωστόσο, μπορεί να επιδεινωθούν. Μια φυσική εξέταση και ανάκριση μπορεί να είναι απαραίτητη για να αποκλειστούν τυχόν άλλα άσχετα προβλήματα που προκαλούν τα συμπτώματά σας.
Παράγοντες κινδύνου
Έχει αποδειχθεί επιστημονικά η αιτιολογική σχέση μεταξύ του στρες και των κρίσεων πανικού . Θεωρητικά, κάθε άτομο έχει ένα «σημείο» πέρα από το οποίο το άγχος μπορεί να προκαλέσει κρίση πανικού, αλλά είναι διαφορετικό από άτομο σε άτομο.
Η ευαλωτότητα του ατόμου στο άγχος μπορεί να να προκαλέσει κρίσεις πανικού πιο εύκολα – που σημαίνει ότι ένα ήπιο επίπεδο άγχους μπορεί να προκαλέσει ευκολότερα μια κρίση πανικού . Η αυξημένη ευαλωτότητα αποδίδεται στην παρουσία γενετικών, βιολογικών ή ψυχολογικών παραγόντων κινδύνου.
Οι γενετικοί παράγοντες κινδύνου μπορούν να εντοπιστούν από την παρουσία αγχωδών διαταραχών σε συγγενείς εξ αίματος ατόμων που πάσχουν από διαταραχή πανικού, οι οποίες είναι σταθερές με την πάροδο του χρόνου.
Οι βιολογικοί παράγοντες κινδύνου αντιπροσωπεύονται από ανισορροπίες στο μεταβολισμό ορισμένων ουσιών στον εγκέφαλο, όπως η σεροτονίνη. Αυτά μπορούν να επηρεαστούν από φαρμακευτικές θεραπείες, οι οποίες αποκαθιστούν τη μεταβολική ισορροπία.
Οι ψυχολογικοί παράγοντες κινδύνου παρουσιάζονται σε σημαντικά στρεσογόνα γεγονότα του ατόμου, πρόσφατα ή παλαιότερα όπως ο θάνατος κάποιου κοντινού προσώπου, ο χωρισμός, η εγκατάλειψη, η απώλεια εργασίας κ.λπ.). Έως και το 80% των ασθενών μπορούν να αναγνωρίσουν ένα τέτοιο συμβάν σε διάστημα 6 μηνών, πριν από την έναρξη της διαταραχής πανικού.
Το συμπέρασμα είναι ότι η διαταραχή πανικού μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα με αυξημένη ευαλωτότητα, σε στρεσογόνες καταστάσεις .
Το καθημερινό άγχος μπορεί να έχει σωρευτικό αποτέλεσμα, συχνά είναι απαρατήρητο από τα άτομα που υποφέρουν από κρίσεις πανικού. Η προσδοκία όλων είναι ότι η κρίση πανικού θα συμβεί μετά τον κύριο στρεσογόνο παράγοντα και όχι σε κάποια χρονική απόσταση (π.χ. 6 μήνες). Η συνέπεια είναι ότι τα σωματικά συμπτώματα της κρίσης πανικού, που προαναφέρθηκαν, μάλλον οδηγούν στην ιδέα ότι πρόκειται για σωματική ασθένεια και το άτομο κάνει ιατρικές έρευνες καλώντας έναν παθολόγο, έναν καρδιολόγο και δεν είναι λίγοι αυτοί που καταλήγουν στο επείγοντα νοσοκομεία με κρίσεις πανικού, πεπεισμένοι ότι θα πάθουν έμφραγμα. Τουλάχιστον περνούν μήνες, μερικές φορές χρόνια μέχρι να λάβουν εξειδικευμένη βοήθεια, από ψυχίατρο ή επαγγελματία ψυχικής υγείας, στα εν λόγω άτομα. Όταν περάσει αρκετός χρόνος και η διαταραχή πανικού δεν υποχωρεί, μπορεί να εμφανιστεί μια σχετική διαταραχή που είναι η αγοραφοβία. Πιο συγκεκριμένα, ο φόβος της εξόδου τους ατόμου σε ανοιχτούς χώρους, την χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, αποφυγή αγορών σε μεγάλα και πολυσύχναστα καταστήματα από φόβο μήπως επανέλθουν αυτά τα συμπτώματα κλπ
Οι κρίσεις πανικού αναγκάζουν τους πλητόμενους να υιοθετήσουν δύο στρατηγικές αντιμετώπισης:
Να αποφύγει μέρη όπου πιστεύει ότι είναι πιθανό να πάθει κρίση πανικού.
Να λαμβάνει μέτρα για να εξασφαλίσει ότι δεν θα συμβεί κάποιο επεισόδιο ή ότι δεν θα είναι μόνος του αυτή την εμπειρία.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα: κουβαλάει μαζί του φάρμακα , περπατά στο δρόμο με παρέα, δεν κάνει μεγάλα ταξίδια για να έχει πρόσβαση σε υπηρεσία έκτακτης ανάγκης ανά πάσα στιγμή, κ.λπ.
Αυτές οι στρατηγικές καταφέρνουν να μειώσουν το άγχος βραχυπρόθεσμα, αλλά μακροπρόθεσμα είναι αντιπαραγωγικές: περιορίζουν πολύ τη ζωή του ατόμου, καταλήγουν να διατηρούν κρίσεις πανικού και με τον καιρό δεν έχουν πλέον το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Θεραπευτικές παρεμβάσεις
Πώς αντιμετωπίζεται η κρίση πανικού;
Οι διαφορετικές θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την ψυχοθεραπεία, τη φαρμακευτική αγωγή και τη τακτική σωματική άσκηση.
Ψυχοθεραπεία: Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) είναι μια δημοφιλής μορφή ψυχοθεραπείας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της διαταραχής πανικού. Βοηθά στη διαμόρφωση νέων, πιο υγιεινών τρόπων σκέψης για τις κρίσεις πανικού σας. Θα μάθει ο ενδιαφερόμενος νέους τρόπους αντίδρασης και χειρισμού τυχόν μελλοντικών επεισοδίων, που μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα και τη συχνότητα.
Φάρμακα: Διαφορετικοί τύποι φαρμάκων μπορεί να συνταγογραφηθούν από τον γιατρό σας για να βοηθήσουν στη θεραπεία των συμπτωμάτων σας.
Φυσική δραστηριότητα (άσκηση) : Η τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του άγχους και των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη διαταραχή πανικού.