Γρήγορη αναζήτηση
Αποσυνδετικές ( μετατρεπτικές ή διασχιστικές) Διαταραχές
Dissociative ( conversion ) Disorders
Οι Αποσυνδετικές (μετατρεπτικές ή διασχιστικές) διαταραχές είναι μια ομάδα καταστάσεων που περιλαμβάνουν διαταραχές της συνείδησης, της μνήμης, της ταυτότητας, του συναισθήματος ή της αντίληψης. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν κενά στην αίσθηση του εαυτού ή του περιβάλλοντός του. Παραδείγματα αποσυνδετικών διαταραχών περιλαμβάνουν τη διχαστική αμνησία, τη διαταραχή αποπροσωποποίησης – αποπραγμάτωσης και τη διχαστική διαταραχή ταυτότητας (παλαιότερα γνωστή ως διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας). Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τη συγκεκριμένη διαταραχή και μπορεί να περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης, αίσθημα αποστασιοποίησης από τον εαυτό ή το περιβάλλον και παρουσία ξεχωριστών ταυτοτήτων ή προσωπικοτήτων. Η θεραπεία για τις αποσυνδετικές διαταραχές περιλαμβάνει συνήθως θεραπεία, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία όπως μπορεί να περιλαμβάνει και φαρμακευτική αγωγή.
Γενικές Πληροφορίες
Τι είναι οι αποσυνδετικές διαταραχές;
Οι αποσυνδετικές διαταραχές είναι μια ομάδα καταστάσεων που χαρακτηρίζονται από διαταραχές της συνείδησης, της μνήμης, της ταυτότητας, του συναισθήματος και/ή της αντίληψης. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν κενά στη μνήμη, αίσθημα αποστασιοποίησης από τον εαυτό μας ή απώλεια της αίσθησης της πραγματικότητας.
Η πιο ευρέως αναγνωρισμένη αποσυνδετική διαταραχή είναι η Αποσυνδετικού τύπου Αμνησία (Ψυχογενής Αμνησία), η οποία χαρακτηρίζεται από κενά στη μνήμη που δεν μπορούν να εξηγηθούν από τη συνήθη λήθη (το να μη θυμάσαι πια). Άλλες αποσυνδετικές διαταραχές περιλαμβάνουν τη αποσυνδετική/ διασχιστική φυγή (ξαφνικό, απροσδόκητο ταξίδι μακριά από το σπίτι ή τον συνήθη τόπο εργασίας, με αδυναμία ανάκλησης του παρελθόντος), τη διαταραχή αποπροσωποποίησης (επίμονο ή επαναλαμβανόμενο αίσθημα αποκόλλησης από τον εαυτό ή το σώμα) και τη αποσυνδετική διαταραχή ταυτότητας (παλαιότερα αποκαλούμενη διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας), η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία δύο ή περισσότερων διακριτών ταυτοτήτων ή καταστάσεων προσωπικότητας που αναλαμβάνουν τον έλεγχο της συμπεριφοράς.
Οι αποσυνδετικές διαταραχές δεν είναι καλά κατανοητές και θεωρούνται σχετικά σπάνιες. Συχνά εμφανίζονται ως αποτέλεσμα σοβαρού τραύματος ή κακοποίησης, ιδίως κατά την παιδική ηλικία.
Ποιοι είναι οι τύποι αποσυνδετικών διαταραχών;
Οι τύποι των αποσυνδετικών διαταραχών είναι:
- Αποσυνδετική διαταραχή ταυτότητας (ΑΔΤ) [ICD-10 : F44.9] : Τα άτομα με AΔΤ έχουν από δύο ή και περισσότερες ξεχωριστές ταυτότητες. Αυτές οι ταυτότητες (που ονομάζονται “alters”) ελέγχουν τη συμπεριφορά τους σε διάφορες χρονικές στιγμές. Κάθε ταυτότητα alters έχει το δικό της “ατομικό” ιστορικό, τα δικά της χαρακτηριστικά, συμπάθειες και αντιπάθειες.
- Αποσυνδετική αμνησία (Ψυχογενής Αμνησία) [ICD-10 : F44.0]: Αυτή η κατάσταση συμβαίνει όταν δεν μπορείτε να θυμηθείτε βασικές πληροφορίες από τη ζωή σας. Η λήθη που παρουσιάζεται μπορεί να περιορίζεται σε συγκεκριμένες πτυχές της ζωής σας ή μπορεί να περιλαμβάνει μεγάλο μέρος της ιστορίας της ζωής σας ή/και της ταυτότητάς σας.
- Διαταραχή αποπροσωποποίησης/αποπραγματοποίησης [ICD-10 : F44.6]: Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία αισθάνεστε αποκομμένοι από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και το σώμα σας (αποπροσωποποίηση) ή/και αποσυνδεδεμένοι από το περιβάλλον σας (αποπραγματοποίηση).
- Aποσυνδετική φυγή [ICD-10 : F44.1]:Πρόκειται για μια προσωρινή ψυχική κατάσταση κατά την οποία το άτομο έχει απώλεια μνήμης και καταλήγει σε ένα απροσδόκητο μέρος.
Επειδή οι αποσυνδετικές διαταραχές εμφανίζονται στο φάσμα του τραύματος, πολλά άτομα με αποσυνδετική διαταραχή μπορεί να έχουν συνυπάρχουσες καταστάσεις ψυχικής υγείας που σχετίζονται με το τραύμα, όπως:
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες .
- Οριακή διαταραχή προσωπικότητας .
- Διαταραχές χρήσης ουσιών.
- Κατάθλιψη.
- Αγχώδεις διαταραχές.
Ποιους επηρεάζουν οι αποσυνδετικές διαταραχές;
Οι αποσυνδετικές διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν τον οποιονδήποτε, αλλά είναι πιο συχνές σε άτομα που έχουν βιώσει ένα σοβαρό τραύμα, όπως σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, κατά την παιδική ηλικία. Μπορούν επίσης να εμφανιστούν σε άτομα που έχουν βιώσει άλλους τύπους τραυμάτων, όπως ένα σοβαρό ατύχημα ή φυσικές καταστροφές. Οι αποσυνδετικές διαταραχές είναι πιο συχνές στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες.
Σε έρευνες αναφέρεται οτι περίπου το 90% των ατόμων που πάσχουν από Αποσυνδετική/ διασχιστική διαταραχή της ταυτότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τον Καναδά και την Ευρώπη βίωσαν κακοποίηση και παραμέληση στην παιδική ηλικία.
Συμπτώματα και Αιτίες
Ποια είναι τα συμπτώματα των αποσυνδετικών διαταραχών;
Τα συμπτώματα συνήθως πρωτοεμφανίζονται μετά από ένα τραυματικό γεγονός. Οι στρεσογόνες καταστάσεις μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα και να προκαλέσουν προβλήματα στην καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου.
Τα συμπτώματα και τα σημάδια των αποσυνδετικών διαταραχών εξαρτώνται από τον τύπο και τη σοβαρότητα, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα αποσύνδεσης από τον εαυτό σας
- Προβλήματα στη διαχείριση έντονων συναισθημάτων
- Ξαφνικές και απροσδόκητες αλλαγές στη διάθεση – για παράδειγμα, να αισθάνεστε πολύ λυπημένοι χωρίς λόγο
- Προβλήματα κατάθλιψης ή άγχους ή και τα δύο
- Αίσθημα ότι ο κόσμος είναι διαστρεβλωμένος ή μη πραγματικός (ονομάζεται “αποπραγματοποίηση”)
- Προβλήματα μνήμης που δεν συνδέονται με σωματικό τραυματισμό ή ιατρικές παθήσεις
Άλλα γνωστικά προβλήματα (που σχετίζονται με τη σκέψη), όπως προβλήματα συγκέντρωσης
- Σημαντικά κενά μνήμης, όπως η λήθη σημαντικών προσωπικών πληροφοριών
- Αίσθημα εξαναγκασμού να συμπεριφέρονται με συγκεκριμένο τρόπο
- Σύγχυση ταυτότητας – για παράδειγμα, συμπεριφορά με τρόπο που το άτομο κανονικά θα έβρισκε προσβλητικό ή απεχθές.
Τι προκαλεί τις αποσυνδετικές διαταραχές;
Οι αποσυνδετικές διαταραχές συχνά αναπτύσσονται ως τρόπος αντιμετώπισης ενός καταστροφικού γεγονότος ή μακροχρόνιου στρες, κακοποίησης ή τραύματος.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα εάν τα γεγονότα αυτά γίνονται νωρίς στην παιδική ηλικία. Σε αυτή τη φάση της ζωής, υπάρχουν περιορισμοί στην ικανότητά του παιδιού να κατανοήσετε πλήρως τι συμβαίνει. Επιπλέον, οι μηχανισμοί αντιμετώπισής σε αυτή την ηλικία δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένοι και η λήψη υποστήριξης και πόρων εξαρτάται από την παρουσία φροντιστών και ενημερωμένων ενηλίκων.
Η διανοητική απομάκρυνση από μια τραυματική κατάσταση μπορεί να είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης που σας βοηθά να ξεφύγετε από τον πόνο βραχυπρόθεσμα. Αυτός ο μηχανισμός αντιμετώπισης μπορεί να γίνει πρόβλημα αν συνεχίσει να σας απομονώνει από την πραγματικότητα και να αφαιρεί αναμνήσεις ολόκληρων χρονικών περιόδων.
Οι τραυματικές καταστάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Επαναλαμβανόμενη σωματική, ψυχική ή σεξουαλική κακοποίηση.
- Ένα σοβαρό ατύχημα.
- Μια σοβαρή φυσική καταστροφή.
- Θύμα εγκλήματος.
Οι επιστήμονες μελετούν πρόσφατα συγκεκριμένες δομές και λειτουργίες του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη διάσπαση. Μέχρι στιγμής, έχουν διαπιστώσει ότι κατά τη διάρκεια της διάσπασης , οι δομές στις περιοχές της μνήμης βαθιά στον εγκέφαλό σας παρουσιάζουν ρυθμική δραστηριότητα, αλλά φαίνονται αποσυνδεδεμένες από άλλες περιοχές που είναι υπεύθυνες για τη σκέψη και τον προγραμματισμό.
Διάγνωση και εξετάσεις
Πώς διαγιγνώσκονται οι αποσυνδετικές διαταραχές;
Οι αποσυνδετικές διαταραχές συνήθως διαγιγνώσκονται από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως ψυχίατρο ή ψυχολόγο, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό μεθόδων. Η διαγνωστική διαδικασία περιλαμβάνει μια διεξοδική συνέντευξη/ συνεδρία, κατά την οποία το άτομο ερωτάται για τα συμπτώματά του και το ιατρικό και ψυχιατρικό ιστορικό του. Ο θεραπευτής μπορεί επίσης να πραγματοποιήσει διαγνωστικά ερωτηματολόγια για την αξιολόγηση των αποσυνδετικών συμπτωμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ψυχίατρος μπορεί επίσης να διεξάγει φυσική εξέταση και να παραγγείλει εργαστηριακές εξετάσεις για να αποκλείσει τυχόν ιατρικές καταστάσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τα συμπτώματα όπως :
- Τραυματισμός στο κεφάλι (κρενιοεγκεφαλικές κακώσεις) .
- Όγκοι του εγκεφάλου.
- Στέρηση (διαταραχές) του ύπνου.
- Χρήση ναρκωτικών ουσιών ή/και αλκοόλ.
Τα κριτήρια για τις αποσυνδετικές διαταραχές ορίζονται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5).
Θεραπευτικές παρεμβάσεις
Πώς αντιμετωπίζονται οι αποσυνδετικές διαταραχές;
Οι αποσυνδετικές διαταραχές αντιμετωπίζονται συνήθως με συνδυασμό θεραπειών, όπως η ψυχοθεραπεία (π.χ. γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, ψυχοδυναμική θεραπεία) και η φαρμακευτική αγωγή (π.χ. αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά φάρμακα).
Στη ψυχοθεραπεία, ο θεραπευτής θα συνεργαστεί με το άτομο για να κατανοήσει και να επεξεργαστεί τις τραυματικές εμπειρίες που μπορεί να οδήγησαν στην ανάπτυξη της διασχιστικής διαταραχής, καθώς και για να αναπτύξει μηχανισμούς αντιμετώπισης των συμπτωμάτων.
Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος, αλλά δεν αποτελεί θεραπεία για τις αποσυνδετικές διαταραχές και συνήθως χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τη ψυχοθεραπεία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η θεραπεία για τις αποσυνδετικές διαταραχές μπορεί να είναι δύσκολη και να διαρκέσει πολύ . Απαιτεί να υπάρχει μια καλή θεραπευτική συμμαχία, μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου.
